از علت تا درمان سرطان دهان

سرطان دهان

به طور کلی، سرطان دهان به دسته‌ای از بیماری‌های سرطانی مربوط به ناحیه سر و گردن گفته می‌شود که منحصراً دو ناحیه فضای دهانی و اورنوفارنکس را مورد هدف قرار می‌دهند. نکته‌ای که در رابطه با ‌این بیماری حائز اهمیت است، تشخیص به موقع و زودهنگام‌ این سرطان نقش مهمی ‌در میزان امید به درمان آن دارد.

سرطان دهان می‌تواند بر هر یک از بخش‌های حفره دهانی، لب‌ها، بافت تشکیل‌دهنده خطوط لب‌ها، دندان‌ها، جلوی دو سوم زبان، لثه‌ها، منطقه دهان زیر زبان و سقف دهان یا همان کام را شامل شود. سرطان‌های دهانی معمولاً می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند، اما بررسی‌های میکروسکوپی نشان می‌دهد که در اکثر مواقع، سر منشأ سلول‌های سرطانی بافت سنگفرشی سطح دهان است.1
 

مراحل سرطان دهان

مراحل سرطان دهان با استفاده از اعداد رومی I تا IV مشخص می شود.

مرحله پایین، مانند مرحله اول، نشان دهنده سرطان کوچکتر محدود به یک منطقه است.

مرحله بالاتر مانند مرحله چهارم نشان دهنده سرطان بزرگتر است یا اینکه سرطان به مناطق دیگر سر یا گردن یا مناطق دیگر بدن سرایت کرده است.

مرحله سرطان به پزشک کمک می کند تا گزینه های درمانی بهتر انتخاب شود.

تومورها اغلب به روش زیر مرحله بندی می شوند:

مرحله 1: تومور در زیر 1 اینچ قرار دارد و به غدد لنفاوی مجاور نرسیده است.

مرحله 2: تومور 1 تا 2 اینچ را اندازه گیری می کند و به غدد لنفاوی مجاور نرسیده است.

مرحله 3: تومور بیش از 2 اینچ اندازه دارد اما گسترش نیافته است، یا در یک غده لنفاوی مجاور در همان سمت گردن به عنوان تومور گسترش یافته است، و گره لنفاوی بیش از 1 اینچ در سراسر نیست.

مرحله 4: سرطان بر بافت های اطراف دهان، لب ها و احتمالاً غدد لنفاوی مجاور تأثیر می گذارد. یا به بقیه بدن گسترش یافته است.

مرحله سرطان نحوه درمان و همچنین احتمال بهبودی را مشخص می کند.2
 

علت سرطان دهان

تحقیقات تعدادی از عوامل که خطر ابتلا به سرطان‌های دهان را افزایش می‌دهند شناسایی کرده است. بر اساس یافته‌های محققان، شیوع ‌این سرطان در بین آقایان دو برابر بیشتر از خانم‌ها است. همچنین افراد سیگاری و الکلی نیز ۵۰ درصد بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به سرطان‌های دهان هستند. ضایعات بدخیم دهانی نیز یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار در شیوع و ‌ایجاد سرطان‌های دهانی است.

همچنین یکی دیگر از عوامل مهم در‌ایجاد سرطان دهانی ویروس پاپیلومای انسانی است که توسط رفتار‌های جنسی منتقل می‌شود. معمولاً سرطان‌های تحت تأثیر‌این ویروس در ناحیه گلو، زیر زبان و برابر لوزه‌ها ‌ایجاد شده و کمتر قابل مشاهده هستند.

نکته دیگر دارای اهمیت‌ این است که افراد مبتلا به سرطان دهان تحت تأثیر‌این ویروس که معمولاً با نام بیماران سرطانی HPV مثبت شناخته می‌شوند، کمتر در معرض مرگ‌و‌میر و عود مجدد ناشی از‌این سرطان هستند.1

علائم سرطان دهان

سرطان دهان می تواند به عنوان یک ضایعه یا تومور در هر جای دهان ظاهر شود.

در مراحل اولیه، اغلب علائم و نشانه هایی مشاهده نمی شود، اما افراد سیگاری و مشروبات الکلی سنگین باید معاینات منظم دندان پزشکی انجام دهند، زیرا ممکن است علائم اولیه تشخیص داده شود.

علائم عبارتند از:

تکه های سفید یا قرمز رنگ روی دهان یا زبان

زخم های دهان

تورم دهان بیش از 3 هفته

توده یا ضخیم شدن پوست دهان

درد هنگام بلع

دندان های شل و ریزش بدون دلیل دندان

درد فک یا سفتی

گلو درد (حسی که چیزی در گلو گیر کرده)

زبان دردناک

صدای خشن

درد مداوم در گردن یا گوش

داشتن هر یک از این علائم به معنای ابتلا به سرطان دهان نیست.2
 

عوامل خطر برای توسعه سرطان دهان

 

سیگار کشیدن

احتمال دچار به سرطان های دهانی در افراد سیگاری شش برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری هست. مصرف کنندگان انواع فرآورده های دودی، از جمله: مصرف کنندگان محصولات تنباکو، تنفسی یا جویدنی پنجاه برابر احتمال ابتلا به سرطان های گونه، لثه ها و لب را شامل می شود.

مصرف بیش از حد مشوربات الکلی می تواند سرطان دهان را تا شش برابر افزایش دهد.

سابقه خانوادگی سرطان.

قرار گرفتن در معرض بیش از حد آفتاب، به ویژه در سن جوانی.
 

ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)

در هنگام آمیزش های جنسی و از طریق تماس مستقیم پوست افراد با یکدیگر انتقال پیدا می کند.

مهم است که توجه داشته باشید که بیش از ۲۵ درصد از همه سرطان های دهان در افرادی اتفاق می افند که سیگار نمی کشند و تنها گاهی اوقات الکل مصرف می کنند.3

تشخیص سرطان دهان چگونه است؟

به عنوان بخشی از یک معاینه معمول دندانپزشکی، دندانپزشک شما یک معاینه غربالگری سرطان دهان را انجام می دهد. به طور خاص، دندانپزشک شما هر گونه توده یا تغییرات بافت نامنظم در گردن، سر، صورت و حفره دهان احساس خواهد کرد. هنگام بررسی دهان، دندانپزشک به دنبال زخم ها یا بافت های رنگی و همچنین بررسی علائم و نشانه های ذکر شده در بالا می پردازد.

برای تشخیص دقیق نواحی مشکوک انجام نمونه برداری لازم خواهد بود. انواع روش های مختلف بیوپسی وجود دارد و پزشک مشخص خواهد کرد کدام روش بهترین است.

بسیاری از پزشکان از بیوپسی های برسی استفاده نمی کنند. زیرا در حالی که بسیار آسان هستند، اما همچنان به بیوپسی اکسترنال نیاز دارند تا نتایج دقیق بیوپسی را بدست آورند.

همچنین انواع مختلفی از بیوپسی های اکسترنال وجود دارد که براساس آن، بخشی از قسمت مورد نظر جهت تعیین ماهیت آن برداشته می شود. از لیزر بافت نرم نیز برای انجام بیوپسی نیز استفاده می شود.3

درمان سرطان دهان

در مرحله اول اگر تومور به اندازه کافی کوچک باشد و اگر عمل جراحی به نتیجه کارکردی رضایت‌بخش باشد، قطع جراحی (حذف) تومور معمولاً توصیه می‌شود. همچنین درمان‌هایی از قبیل پرتودرمانی پیوسته با شیمی‌درمانی یا بدون آن در صورت غیر قابل بازگشت بودن بافت آسیب دیده توصیه می‌شود.

در صورت گستردگی محل درگیر در سرطان، جراحی آن نیازمند سطح بالاتری از تکنیک‌ها و تجهیزات است. ممکن است تعداد جراحی‌های مورد نیاز بیش از یک مورد باشد و حتی جراحی‌های پلاستیک برای بازسازی اندام آسیب‌دیده در دستور کار قرار گیرد.

معمولاً بیماران مبتلا به سرطان دهان در طول زندگی خود از مشکلات عدیده‌ای از قبیل مشکلات گفتاری، مشکل نگه داشتن وزن، مسائل مربوط به تیروئید، مشکلات بلع، عدم توانایی بلع، از دست دادن حافظه، ضعف، سرگیجه، کاهش شنوایی رنج می‌برند.

پس از درمان، توان‌بخشی برای بهبود حرکت، جویدن، بلعیدن و سخن گفتن ضروری است. در‌این مرحله ممکن است آسیب‌شناسان گفتار و زبان درگیر شوند.

در پایان لازم به ذکر است که تحقیقات در رابطه با اپیدمیولوژی سرطان نشان می‌دهد که ساده‌ترین راهکار در رابطه با سرطان دهان، پیشگیری از ابتلا به آن از طریق پرهیز از عوامل بیماری‌زا و همچنین تشخیص زودهنگام آن پیش از آسیب‌رسانی گسترده به اندام‌های سر و گردن است.1
 

عوارض سرطان دهان

سرطان دهان می تواند پیچیده باشد و بر پیش آگهی شرایط تأثیر بگذارد.

دیسفاژی یا مشکل در بلع، اصلی ترین عارضه سرطان دهان است. بلع معمولاً یک فرآیند خودکار است، اما جراحی یا رادیوتراپی ممکن است بر عملکرد زبان، دهان یا گلو تأثیر بگذارد.

سوء هاضمه می تواند منجر به سوء تغذیه شود و غذا به روش اشتباه پایین بیاید و منجر به خفگی، عفونت ریه یا ذات الریه شود.

اگر آزمایشات نشان دهد ذرات مواد غذایی وارد ریه های بیماران می شوند، ممکن است یک لوله تغذیه کوتاه مدت به طور مستقیم به معده متصل شود، در حالی که بیمار تمریناتی را می آموزد که بلع آنها را بهبود می بخشد. ممکن است فردی که همچنان به مشکلات خود ادامه می دهد نیاز به پیروی از یک رژیم غذایی خاص داشته باشد.

مشکلات گفتار رایج است، اما متخصص گفتاردرمانی می تواند تمریناتی را انجام دهد که باعث ایجاد حرکات صوتی می شود.

افسردگی، تحریک پذیری، سرخوردگی و اضطراب نیز ممکن است رخ دهد.2

پیشگیری از سرطان دهان

سیگار نکشید و خودداری از مصرف دخانیات و نوشیدنی های الکلی

رعایت رژیم غذایی متعادل.

قرار گرفتن در معرض آفتاب را محدود کنید. قرار گرفتن مکرر باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان در لب، به ویژه لب پایین می شود. در هنگان قرار گیری مقابل خوردشید، از لوسیون ضد آفتاب (UV-A / B) محافظ بر روی پوست و همچنین لب هایتان استفاده کنید.

شما می توانید نقش مهمی در تشخیص سرطان دهان داشته باشید.3

پینوشتها
1.www.drdr.ir
2.www.pezeshket.com
3.www.dentalcrystal.com